تويت
قصيده معروف شرف الحكماء سعد الدين كافي بخارائي ازحيث معارف وحكم وامثال يكي از بهترين قصايد فاريست كه در قرن شتم سروده شده وهر جند كه در لباب الالباب ومجمع الفصحا ثبت شده ولي جون درهر دو كتاب نواقص واغلاط بسيار در ان هست نسخه ان را با سيفه كهني كه اين قصيده در ان بود مقابله كرده ايم و در نتيجه مقابله هرسه نسخه در اصلاح وتكميل ان كوشيده ايم واينك براي فايده خوانند كان درين صحايف جاب ميكنيم :
بيدار شو دلا كه جهان بر مزورست ..بر نخل روز كار نه بركست ونه برست
افلاك عاقل افكن و ديوانه بر كشست ..ايام اشنا كش زبيكانه برورست
زن كيست ؟ مركبي كه تن او زشهوتست ..زر جيست ؟ قبه اي كه در او ز اذر است
دام بلاست اين كه تو مي كوئيش دلست ..ديك هواست اين كه تو مي كوئيش سرست
بي اب همجو دلو تهي كشت كار دين ..مانند دلو هر نفسي ز ان فروترست
باستر باش ز انكه درين دور روز وشب ..مرفرق كنده بير جهان را دو معجرست
سيم حرام كرجه سبيدست همجو شير..جندين مخور تونيز كه نه شير مادرست
اي انكه طبع همت تو درسخا كداست..وي انكه كوش عبرت تو در وفا كرست
بشنو يكي حديث كه مانند اب بحر ..تلخست اين حديث ولي برز كوهرست
بنكر يكي به مردمك جشم خويشتن ..كاندر ميان جشم تو جزوي محرقست
مردم ويست قانع كشته بياره بيه ..كاندر ميان بار ككي بيه مضمرست
بيرايه اي جو ساخت بمزكان دهد سبك ..از روي رحم ز انكه مره نيك لا غرست
ار تو بخوانت اندر بيمانه اي كني ..بدهي بدان نحيف غريبي كه بر درست
جون مشرقست خانه ونان تو افتاب .. سايل جو صبح بر در تو بيرهن درست
طاوس را بديدم مي كند بر خويش..كفتم كه بر تو با زيب وبارفرست
بكريست زار زار ومرا كفت اي حكيم ..اكه نه اي كه دشمن جان من اين برست
اي خواجه بروبال تومي دان كه زرتست ..زيرا كه شخص باك تو طاوس ديكرست .
كرزر نباشدت جه ستاند كسي زتو ..معلوم شد كه دشمن جان تو اين زرست
بارب جه او فتاد كه بربام روز كار ..خلق از مطوقي به مثال كبوترست
بلبل كه شاه بود سراسيمه نخست ..هدهد كه بنده بود سزاوار افسرست
درويش زنده جامه نديدست وخوان نان .. كوئي كه خوان خواجه مكر اب كوثرست
اتش كه ان ز خانه همسايه خواهيا ..در زنده اي كنند كه حالي ميسرست
يك زنده جامه دست نبرده بخوانتان ..يارب زهي حديث شكر في كه منكرست
من با يكي حكيم بعهدي درون بدم ..كفتم جراكه حال تو بس بي مقر است
بكريست ان حكيم و مراكفت اي جوان .. بر حسب سؤال جوابي مخمؤست
اتش بجان خوش نفسان از جه لا يقست ..وينك دهان كاغذ خس برز شكرست
حر ص ان جنان شدست كه كرد جهان دوان ..عمري براي شربت ابي سكندر ست
بد خواجه اي شبان كه كرفتي هميشه شير..اري شبان ز شير كرفتن توانكرست
در كوزه هاي شير فزودي هميشه اب بفرختي به خلق كه شير مطهرست
بيوسته خود را با اب مي فروخت .. بنداشت كارها همه ساله برابرست
بنكر بدان شبان جه رسيد ز بلاي حرص .. اينك بكويمت كه دلت نيك غم خورست
سيلي در امد و رمه خواجه را ببرد .. فرياد كرد خواجه كه جه شورو جه شرست
اوازداد هاتفش از كوشه اي كفت .. كين خاك توده خانه باداش وكيفرست
ان قطر هاي اب كه در شير مي زدي ..شد جمع وسيل كشت وجنين فتنه كسترست
اي مرد خسته دل توئي اكتون جو ان شبان ..داني كه جيست اين رمه اين زرو زيورست
خشك از زكوة باز كرفتي وتر دريغ ..بردند جمله از كف ومركان تو ترست
در كار حق خيانت وتذوير خوب نيست ..انكار روز عمر تو خود روز محشرست
كر تو قمر شوي سفر تو بروزنست ..ور تو فلك شوي كذر تو بجنبرست
برهيز كن ز صحبت نا اهل هان وهان ..ار جند روي تازه وبا زر جو عبهرست
داني جرا خروشد ابريشم رباب ..از بهر انكه دايم هم كاسه خرست
زنهار سعد كافي در خلق دل مبند .. دل در خداي بند كه خلاق اكبرست
بيدار شو دلا كه جهان بر مزورست ..بر نخل روز كار نه بركست ونه برست
افلاك عاقل افكن و ديوانه بر كشست ..ايام اشنا كش زبيكانه برورست
زن كيست ؟ مركبي كه تن او زشهوتست ..زر جيست ؟ قبه اي كه در او ز اذر است
دام بلاست اين كه تو مي كوئيش دلست ..ديك هواست اين كه تو مي كوئيش سرست
بي اب همجو دلو تهي كشت كار دين ..مانند دلو هر نفسي ز ان فروترست
باستر باش ز انكه درين دور روز وشب ..مرفرق كنده بير جهان را دو معجرست
سيم حرام كرجه سبيدست همجو شير..جندين مخور تونيز كه نه شير مادرست
اي انكه طبع همت تو درسخا كداست..وي انكه كوش عبرت تو در وفا كرست
بشنو يكي حديث كه مانند اب بحر ..تلخست اين حديث ولي برز كوهرست
بنكر يكي به مردمك جشم خويشتن ..كاندر ميان جشم تو جزوي محرقست
مردم ويست قانع كشته بياره بيه ..كاندر ميان بار ككي بيه مضمرست
بيرايه اي جو ساخت بمزكان دهد سبك ..از روي رحم ز انكه مره نيك لا غرست
ار تو بخوانت اندر بيمانه اي كني ..بدهي بدان نحيف غريبي كه بر درست
جون مشرقست خانه ونان تو افتاب .. سايل جو صبح بر در تو بيرهن درست
طاوس را بديدم مي كند بر خويش..كفتم كه بر تو با زيب وبارفرست
بكريست زار زار ومرا كفت اي حكيم ..اكه نه اي كه دشمن جان من اين برست
اي خواجه بروبال تومي دان كه زرتست ..زيرا كه شخص باك تو طاوس ديكرست .
كرزر نباشدت جه ستاند كسي زتو ..معلوم شد كه دشمن جان تو اين زرست
بارب جه او فتاد كه بربام روز كار ..خلق از مطوقي به مثال كبوترست
بلبل كه شاه بود سراسيمه نخست ..هدهد كه بنده بود سزاوار افسرست
درويش زنده جامه نديدست وخوان نان .. كوئي كه خوان خواجه مكر اب كوثرست
اتش كه ان ز خانه همسايه خواهيا ..در زنده اي كنند كه حالي ميسرست
يك زنده جامه دست نبرده بخوانتان ..يارب زهي حديث شكر في كه منكرست
من با يكي حكيم بعهدي درون بدم ..كفتم جراكه حال تو بس بي مقر است
بكريست ان حكيم و مراكفت اي جوان .. بر حسب سؤال جوابي مخمؤست
اتش بجان خوش نفسان از جه لا يقست ..وينك دهان كاغذ خس برز شكرست
حر ص ان جنان شدست كه كرد جهان دوان ..عمري براي شربت ابي سكندر ست
بد خواجه اي شبان كه كرفتي هميشه شير..اري شبان ز شير كرفتن توانكرست
در كوزه هاي شير فزودي هميشه اب بفرختي به خلق كه شير مطهرست
بيوسته خود را با اب مي فروخت .. بنداشت كارها همه ساله برابرست
بنكر بدان شبان جه رسيد ز بلاي حرص .. اينك بكويمت كه دلت نيك غم خورست
سيلي در امد و رمه خواجه را ببرد .. فرياد كرد خواجه كه جه شورو جه شرست
اوازداد هاتفش از كوشه اي كفت .. كين خاك توده خانه باداش وكيفرست
ان قطر هاي اب كه در شير مي زدي ..شد جمع وسيل كشت وجنين فتنه كسترست
اي مرد خسته دل توئي اكتون جو ان شبان ..داني كه جيست اين رمه اين زرو زيورست
خشك از زكوة باز كرفتي وتر دريغ ..بردند جمله از كف ومركان تو ترست
در كار حق خيانت وتذوير خوب نيست ..انكار روز عمر تو خود روز محشرست
كر تو قمر شوي سفر تو بروزنست ..ور تو فلك شوي كذر تو بجنبرست
برهيز كن ز صحبت نا اهل هان وهان ..ار جند روي تازه وبا زر جو عبهرست
داني جرا خروشد ابريشم رباب ..از بهر انكه دايم هم كاسه خرست
زنهار سعد كافي در خلق دل مبند .. دل در خداي بند كه خلاق اكبرست